Chú thích Nhà_Liêu

  1. Liên quan đến quốc hiệu triều Liêu, học giả hiện đại nghiên cứu bia mộ đại tự và tiểu tự Khiết Đan, còn phát hiện nhiều loại tổ hợp:
    ①Phần nhiều tại phía trước có thêm "Đại" hoặc "Đại Trung ương".
    ②có các tổ hợp bắt nguồn từ ba nhóm từ là Hồ Lý Chỉ (胡里只), Khiết Đan và Quốc, như "Hồ Lý Chỉ Khiết Đan Quốc", "Hồ Ly Chỉ Quốc", "Khiết Đan hồ Ly Chỉ Quốc", "Khiết Đan Quốc"; trong đó "Hồ Lý Chỉ" có ý chỉ nhân chúng, "Khiết Đan" có ý chỉ dân tộc.
    và "Cáp Lạt Khiết Đan" (Kara-Khitan) là cách xưng hô của người Ba Tư và Mông Cổ đối với Tây Liêu, không phải người Khiết Đan tự xưng[1]
  2. Lần đầu tiên Khiết Đan cải quốc hiệu thành "Liêu" được các sử sách ghi chép không thống nhất. Tân Ngũ Đại sử, Tứ Di phụ lục" thì viết là năm Thiên Hiển thứ 11 (936); "Tư trị thông giám" quyển 281 thì viết là vào năm Thiên Phúc thứ 2 (937), "Khiết Đan Quốc chí" cũng viết ghi vậy; "Đông đô sự lược" quyển 123 thì viết là vào năm Thiên Phúc thứ 3 (938); Liêu sử, Thái Tông kỷ thì ghi cải năm Đại Đồng thứ nhất (947).
  3. Ngoài ra, còn có các thuyết cho là "lãnh địa", "tên tù trưởng", "đại trung", "Hề Đông", "nước nhiều cỏ tốt".
  4. Vị trí của Khả Đông thành, căn cứ theo "Liêu sử- địa lý chí" thì có ba thuyết: (1)"Hữu Cổ Khả Đông thành" ở Vân Nội châu, nay thuộc chân núi phía bắc của Âm Sơn, tây bắc kỳ Ô Lạp Đặc Trung, Nội Mông. (2) "Bản Cổ Khả Đôn thành" ở Trấn châu, nay thuộc tỉnh Bulgan, Mông Cổ. (3)Hà Đồng thành, nguyên là Khả Đôn thành của Hồi Cốt, nay là phía tây thành phố Choibalsan, Mông Cổ
  5. trên Mộc Diệp Sơn xây dựng miếu thủy tổ Khiết Đan, thờ khả hãn tại miếu nam, thờ khả đôn tại miếu bắc, dựng tượng thần nhị thánh và bát tử. Tương truyền có thần nhân cưỡi bạch mã, thần nữ ngồi trên xe thanh ngưu, theo hai dòng nước hợp lưu Diệp Mộc Sơn, trở thành phối ngẫu, sinh ra 8 người con, dần phát triển thành tám bộ lạc. Mỗi khi tế trước khi hành quân và vào mùa xuân-thu, nhất định phải dùng ngựa trắng và bò đen.[4]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Nhà_Liêu http://www.britannica.com/EBchecked/topic/338833 http://images.gg-art.com/viewNews/index_b.php?news... http://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85024064 http://www.apu.ac.jp/~yoshim/B4.pdf http://www.chiculture.net/1702/html/1702c15.html http://www.jstor.org/stable/1005570 http://www.jstor.org/stable/25066819 http://authority.ddbc.edu.tw/place/search.php?ml=%... http://authority.ddbc.edu.tw/place/search.php?ml=%... http://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/...